Definicja produkt krajowy brutto (pkb)

Co oznacza PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB): Wytwór krajowy brutto (PKB) stanowi sumę wartości wszystkich finalnych towarów i usług wyprodukowanych na terenie państwie w ciągu określonego czasu (zwykle w roku). Do PKB nie zalicza się towarów i usług „pośrednich”, zużywanych w procesie dalszej produkcji. Jeśli podzielimy tę wartość poprzez liczbę mieszkańców państwie, uzyskamy PKB na głowę. Powszechnie uważa się, że to jest idealna istniejąca miara poziomu rozwoju gospodarczego. PKB stanowi kluczową wielkość wyliczaną w ramach Mechanizmu Rachunków Narodowych. Można go analizować z dwóch punktów widzenia: • Z jednej strony, PKB jest miarą produkcji, a więc sumą wartości dodanej wytworzonej poprzez wszystkie podmioty gospodarcze działające na terenie państwie (w skład PKB wchodzi także produkcja wytworzona poza sektorem przedsiębiorstw – na przykład poprzez gospodarstwa domowe), powiększonej o podatki pośrednie nałożone na produkty i zmniejszone o dotacje dopłacone do produktów. • Z drugiej strony, rachunek PKB pokazuje również ostateczny podział wytworzonej produkcji pomiędzy różne typy popytu, a więc jej ostateczne zużycie. Ostateczny podział PKB zapisywany jest w formie tożsamości: gdzie: C – spożycie indywidualne, G – spożycie zbiorowe, I – inwestycje (nakłady inwestycyjne brutto), – zmiana zapasów, E – eksport, M – import. Tożsamość ta pokazuje, że cała wytworzona w państwie produkcja może abyć przeznaczoną na zaspokojenie różnych rodzajów popytu krajowego (spożycie indywidualne, zbiorowe, inwestycje, zmiana zapasów) i eksport netto. Jeśli eksport jest wyższy od importu, państwo wytwarza więcej niż zużywa. Jeśli natomiast saldo handlu zagranicznego jest ujemne (import jest wyższy od eksportu), to w państwie jest więcej towarów i usług do podziału niż się w nim wytwarza. Zwykle poziom PKB z okresu na moment zwiększa się dzięki temu, że społeczeństwo dysponuje lepszymi maszynami i urządzeniami, większą wiedzą i doświadczeniem, lepszą organizacją pracy, a dzięki postępowi demograficznemu często również większą liczba pracowników. Zdarzenie to określamy mianem wzrostu gospodarczego. Problemem to jest, że sam przyrost wartości wytworzonego PKB może w ogóle znaczyć, że wzrosła produkcja. Na przyrost wartości składa się gdyż zarówno przyrost produkcji, jak przyrost cen. Warunkiem prawidłowej oceny skali wzrostu gospodarczego jest więc wyeliminowanie efektów wzrostu cen – interesuje nas to, o ile więcej wytworzono w ciągu roku towarów i usług, a nie to jak duża abyła inflacja. Osiąga się to wyliczając PKB w cenach stałych, a więc wyceniając wartość PKB w następnym roku w taki sposób, jakby ceny nie uległy zmianie. Pomiar ten prowadzi do wyznaczenia realnego wzrostu PKB (w odróżnieniu od nominalnego wzrostu PKB, zawierającego również konsekwencje inflacji). Natomiast często użytkowane porównania PKB w różnych państwach wymagają wyeliminowania z pomiaru różnic w wysokości cen tych samych towarów i usług (interesują nas, podobnie jak w razie realnego wzrostu PKB, różnice w poziomie produkcji, a nie różnice cen). Prowadzi to do rozliczenia PKB według parytetu siły nabywczej. Odpowiednio z tożsamością, PKB – a więc wytworzona w państwie wartość dodana,– dzielony jest między różne kategorie popytu (spożycie indywidualne i zbiorowe, nakłady inwestycyjne brutto, wzrost zapasów i saldo handlu zagranicznego, a więc różnica między eksportem i importem). W Polsce w latach 2002-04 saldo handlu zagranicznego abyło ujemne, więc ilość dóbr dzielonych w państwie abyła większa od PKB