Definicja mechanizm rozpraszania i rozdwajania

Co to znaczy MECHANIZM ROZPRASZANIA I ROZDWAJANIA: Jeden z trzech systemów uzależnienia (w okolicy systemu nałogowej regulacji emocji i systemu iluzji i zaprzeczania) w psycho-bio-socjalnej koncepcji uzależnienia od alkoholu. W strukturze "Ja" osoby uzależnionej powstaje system, który uszkadza umiejętność do zarządzania postępowaniem i do podejmowania decyzji poprzez osobę uzależnioną. Uszkodzenia te dotyczą fundamentalnych funkcji struktury "Ja", którymi są utrzymywanie poczucia tożsamości i indywidualności, poczucia kompetencji i wpływu na swoje postępowanie, poczucia wartości osobistej i sensu życia i poczucie moralności. Powtarzanie doświadczeń rozmywania się poczucia "Ja" w stanach zmienionej świadomości towarzyszących nietrzeźwości a więc tak zwany "odlotów", wytworzyło gotowość do łatwego rozpraszania i rozluźniania się granic "Ja" pod wpływem pragnień i oczekiwań alkoholowych. Znaczy to ważne osłabienie spoistości i integracji struktury "Ja", stanowiącej centralny obiekt osobowości i uniemożliwia budowanie stabilnych podstaw do zarządzania własnym postępowaniem.Ekstremalność doświadczeń alkoholowych związanych z własnym "Ja", doprowadza do utworzenia się biegunowych wersji "Ja", reprezentujących z jednej strony pijane złudzenia o własnych zaletach, osiągnięciach i możliwościach, a z drugiej strony niekorzystne sądy o własnych klęskach, grzechach i utratach. Sytuacyjnie dokonujące się i biegunowe przekształcenia tożsamości osobistej, powiązane ze wzbudzeniem lub wyobrażeń potęgi i doskonałości, lub wyobrażeń bezsilności i zła osobistego, stają się dominującymi stanami wewnętrznymi. Rozdzierają słabo zintegrowaną strukturę "Ja" i uniemożliwiają ustalenie realnych granic własnego JA ze światem zewnętrznym. Osoba uzależniona traci poczucie wpływu na bieg własnego życia, lecz tym bardziej pragnie sprawować kontrolę nad stanem własnych emocji przy użyciu alkoholu. W momentach, gdy jej "Ja" jest zdominowane poprzez wyobrażenia o własnej mocy i gdy przy użyciu alkoholu, poprawia własne samopoczucie, rozpoczyna wierzyć w swą umiejętność do sprawowania kontroli nad swoją sytuacją i do uratowania się przed klęską. Gdy trzeźwieje traci te złudzenia, tak więc walka o panowanie nad alkoholem staje się ostatnią metodą obrony poczucia mocy i wartości osobistej.Okresowe poddawanie się wpływowi alkoholu przynosi ulgę straty świadomości i chwile wypoczynku w walce, lecz prowadzi do załamania wizji własnej mocy, do poczucia upadku i poniżenia, stanowiącego treść negatywnej wersji "Ja". To wahnięcie na przeciwstawny biegun chwilowej tożsamości pociąga za sobą falę przykrych przeżyć przekształcających się w mocne marzenie alkoholu. Pośród doświadczeń związanych ze wzbudzaniem się negatywnej wersji "Ja" specjalną rolę spełniają złożone stany uczuciowe przeżywane jako poczucie winy i wstydu, poczucie krzywdy, poczucie bezsilności i niższości i straty sensu i znaczenia życia. Nadają one specyficzną i dominującą jakość obrazowi własnej osoby i regularnie uruchamiają dążenie do ucieczki od tych uczuć przy użyciu alkoholu. Tworzą fundamenty destrukcyjnej orientacji życiowej, która występuje u większości osób uzależnionych i odrywa ważną rolę nie tylko w dynamice uzależnienia lecz stanowi sama w sobie bardzo poważny problem osobisty.system rozpraszania i rozdwajania "Ja" odgrywa ważną aczkolwiek zróżnicowaną rolę w kwestii moralnej regulacji zachowań. Osoby uzależnione bardzo regularnie mają niską umiejętność do przestrzegania norm i wartości osobistych. Stopień przyswojenia takich norm u poszczególnych osób może być bardzo zróżnicowany w zależności od historii ich życia przed wystąpieniem uzależnienia. U dużej liczby alkoholików obecność tych wewnętrznych standardów jest jednak widoczna w momentach gdy ich "Ja" jest zdominowane poprzez niekorzystną wersję upadłego "Ja" i gdy ogarnia ich poczucie winy. Dramatyczne przeżywanie tych wahnięć pomiędzy biegunami "Ja" może podtrzymywać obecność standardów moralnych przy niemal całkowitym braku ich wpływu na postępowanie. Służą więc raczej jako dodatkowe źródło przykrych przeżyć przekształcanych w marzenie picia.ważną powodem nieskuteczności standardów moralnych u osób uzależnionych jest mechanizm rozpraszania "Ja". Gdy rozpraszają się granice "Ja", rozsypują się i stają się niewyraźne także granice postępowania zgodnego z tymi standardami. Ułatwia to unikanie poczucia winy i utrudnia sprawowanie kontroli moralnej nad negatywnymi czynami.Czasem próbą ratowania się przed upadkiem, rozumianym jako strata mocy i wartości, jest subiektywne wywyższanie się, z którym wiąże się ten aspekt postępowania osoby uzależnionej, który ustala się jako tak zwany "dumę alkoholika". Przyjmowanie wpływów zewnętrznych, zwłaszcza nacisków związanych z negatywnymi konsekwencjami picia skutkuje poczucie poniżenia i upokorzenia. Obrona przed wpływami innych ludzi (rodziny, przyjaciół, terapeutów) nakłaniającymi do powstrzymywania picia albo do leczenia przynosi paradoksalne poczucie satysfakcji i mocy ("nie dałem się złamać"). Stanowi to rozpaczliwą obronę złudzeń o osobistej wartości i mocy, ale uniemożliwia skorzystanie z możliwości ratowania się.Rozpraszanie granic Ja i rozdwajanie tej struktury poprzez jej biegunowe wersje potężnego "Ja" i upadłego "Ja" przyczynia się do tego iż aktywność psychiczna tej struktury osobowościowej ma miejsce w pierwszej kolejności na jej peryferiach. W centrum "Ja" pojawia się bardzo regularnie "próżnia psychiczna" tzn. pusty region, na którym brakuje trwałych i znacznych treści wokół których mogłaby się dokonywać koordynacja funkcjonowania całego "Ja", niezbędna do podejmowania i realizowania decyzji, szczególnie tych, które są trudne bo wywołują doraźnie przykre stany emocjonalne.Wydrążenie "Ja" przyczynia się także do utrzymywania się poczucia braku sensu i znaczenia życia osoby uzależnionej a więc do tak zwany "pustki egzystencjalnej". Nawet gdy w jakimś okresie jej życia takie drogowskazy i źródła osobistego sensu pojawiły się to w wydrążonej strukturze "Ja", brakuje dla nich trwałego zakotwiczenia niezbędnego do stabilizacji poczucia pozytywnego znaczenia własnej egzystencji i do skutecznego ukierunkowania postępowania. Osoba uzależniona jest skoncentrowana na własnym "Ja", gdzie dominuje chaos i bolące rozdarcie i odizolowana ją od otaczającego świata z poczuciem osamotnienia i bez nadziei na pomoc z zewnątrz.Rozpraszanie, rozdwajanie i wydrążanie "Ja" pod wpływem pragnień i oczekiwań alkoholowych pozbawia mocy wykonawczej postanowienia o zaprzestaniu picia. Jest także źródłem wielu problemów osobistych i poważną przeszkodą w prowadzeniu racjonalnego i konstruktywnego metody życia
patrz także: psycho-bio-socjalny schemat uzależnienia Przyg. prof. dr hab. Jerzy Mellibruda